Radicale prostatectomie (robotgeassisteerd)

Behandeling van prostaatkanker zonder uitzaaiingen.
Behandeling ter genezing.

Het doel van kankerbehandeling is het genezen van de ziekte. Dit is echter niet altijd mogelijk. Zeker wanneer de tumor al uitgezaaid is, zijn de genezingskansen in het algemeen gering. Prostaatkanker maakt hierop geen uitzondering. Indien de kanker beperkt is tot het orgaan waar hij ontstond (in dit geval de prostaat) bestaat er een behoorlijke kans op definitieve genezing. Bij voorkeur moet een kankerbehandeling weinig of geen bijwerkingen hebben, goed verdragen worden en een goede genezingskans bieden.
Juist bij prostaatkanker is het natuurlijk beloop zeer wisselend. Bij sommige mannen is de kanker agressief en kan snel tot uitzaaiingen en de dood leiden. Bij andere mannen heeft het kankerprocessen zeer langzaam beloop, vaak zelfs zodanig dat de patiënt overlijdt zonder klachten te hebben gehad of weet van te hebben gehad van zijn kanker.
Als er geen sprake is van uitzaaiingen en de kanker zich nog alleen in de prostaat bevindt, dan bestaat de mogelijkheid de kanker te genezen, met een lokale behandeling, waarbij we vooral denken aan heelkunde ofwel bestraling. Is prostaatkanker eenmaal uitgezaaid, dan resteert vaak alleen een behandeling om de klachten te verminderen.

Bij heelkunde zullen de volledige prostaatklieren zaadblaasjes worden verwijderd. Dit in tegenstelling tot de 'open prostaatoperatie' bij een goedaardige prostaatvergroting waarbij het centrale klierweefsel van de prostaat wordt verwijderd. Dergelijke totale prostaatverwijdering kan leiden tot impotentie of, gelukkig niet zo vaak, tot urineverlies (incontinentie).

Voor de ingreep

Afhankelijk van uw leeftijds- en gezondheidstoestand en op doktersadvies moet u een aantal preoperatieve onderzoeken ondergaan. Deze onderzoeken zijn gebeurd voor u in het ziekenhuis werd opgenomen. Zoniet, zullen deze onderzoeken alsnog uitgevoerd worden.

Meestal worden de volgende onderzoeken gepland:

• Een bloedafname.
• Een urineonderzoek.
• Een RX van de Thorax: dit zijn röntgenopnames van de longen. Dit duurt ongeveer vijf minuten en is volledig pijnloos.
• Een e.c.g. of elektrocardiogram: dit is een opname van uw hartactiviteit, die ons informatie geeft over het functioneren van uw hartspier. Hierbij worden zuignapjes op uw borstkas geplaatst. Het onderzoek duurt een vijftal minuten en is volledig pijnloos.

Als u de avond vóór de operatie wordt opgenomen, zal de anesthesist (de arts die zorgt voor de verdoving tijdens de operatie) u een bezoekje brengen, tenzij dit reeds vooraf gebeurde op de preoperatieve raadpleging anesthesie.

Voorbereiding voor de operatie

Voor de operatie kan plaatsvinden moet u voorbereid worden:

• Omdat u verdoving krijgt, moet u nuchter blijven vanaf middernacht. Nuchter blijven betekent niet eten, niet drinken en niet roken.
• De operatiestreek wordt geschoren.
• U vult een controlelijst met specifieke informatie over uw medische voorgeschiedenis in, met onder andere een exacte beschrijving van de geneesmiddelen die u neemt en uw medische voorgeschiedenis.

De ochtend voor de ingreep

Vlak vóór het vertrek naar de operatiekamer zal u gevraagd worden:

• te wateren;
• juwelen, piercings, bril, lenzen, gehoorapparaat, tandprothese enzovoort te verwijderen;
• een operatiehemd en speciale kousen aan te trekken (deze kousen dienen ter preventie van bloedklontervorming);
• u krijgt een kalmerend geneesmiddel, als voorbereiding op de verdoving, en men brengt u naar de operatiezaal.

De ingreep

De Da Vinci Robot is een nieuw hightech systeem dat de chirurg helpt om moeilijke ingrepen via een kijkoperatie te verrichten. Het systeem kan alleen worden toegepast als de prostaatkanker nog niet is uitgezaaid. De uroloog kan de patiënt dan volledig genezen. Behalve voor deze operatie kan de arts overigens ook kiezen voor bestraling van de prostaat. Dat hangt van een aantal zaken af, zoals de leeftijd en de algemene toestand van de patiënt.

Op enkele plaatsen in ons land is men begonnen met het inschakelen van deze robot om een prostaat helemaal te verwijderen. Hierbij zit de operateur met zijn hoofd en handen in een nauwe ruimte en zijn zijn vingers via een computer verbonden met de instrumenten, die via holle buisjes in het lichaam ingebracht zijn. Door subtiele vingerbewegingen stuurt hij de instrumenten. Veel oefening is nodig om deze procedure binnen een redelijke tijd klaar te krijgen.

De Da Vinci Robot bestaat enerzijds uit een patiënt-component met 4 armen. Deze houden verschillende instrumenten vast welke via kleine gaatjes in de patiënt zijn binnengebracht door de chirurg. De 'polsbewegingen' van de instrumenten laten een grotere bewegingsvrijheid toe dan de menselijke hand. Trillen van de hand wordt uitgeschakeld en bijgevolg kunnen deze fijne instrumenten de meest precieze handelingen uitvoeren.
De robot werkt niet op zichzelf maar wordt door de chirurg bediend op een console (zie de afbeelding rechts). In tegenstelling met conventionele kijkoperaties beschikt de chirurg hier over een driedimensionaal beeld dat ook nog vergroot is. Via een soort handvatjes worden de handelingen van de chirurg in real-time door de robot overgenomen. De chirurg stelt de schaal van beweging in en trillingen worden weggefilterd door de robot. De Da Vinci robot voorziet de chirurg dus van een veel beter zicht en geeft hem fijnere vingerbewegingen, waardoor veel preciezer kan worden geopereerd.

De theoretische voordelen voor de patiënt zijn:

• minder pijn na de operatie
• minder bloedverlies en bloedtransfusies
• sneller herstel
• korter ziekenhuisverblijf
• minder littekens
• minder kans op erectiestoornissen
• minder kans op urineverlies
• sneller hervatten van de normale dagelijkse activiteiten

De Da Vinci robot is een duidelijke meerwaarde voor de patiënt.

De technische voordelen van een operatie met de Da Vinci Robot zijn:

• driedimensionaal zicht door het gebruik van optische mogelijkheden
• vergroting van 10 tot 20 maal voor een exactere herkenning van structuren en weefsellagen
• instrumenten die kunnen worden bewogen als een polsgewricht
• kleinere en fijnere 'hand'-bewegingen
• opheffing van de natuurlijke tremor van de arts (trilbewegingen menselijke hand)
• de techniek is voldoende uitgeprobeerd

"De robot is zo goed als degene die hem bedient."
Eigenlijk is de Da Vinci Robot geen robot, althans geen zelfdenkende machine die de menselijke chirurg vervangt. De Da Vinci is het hightech verlengstuk van de chirurg. Of om met de uroloog te spreken: "De robot is zo goed als degene die hem bedient."

Na de ingreep

Na de ingreep behoudt u een infuusleiding in de arm, om vocht en (pijn)medicatie toe te dienen. Een blaassonde blijft ter plaatse om de urineafvloei en eventuele blaasspoeling toe te laten. Een bloederige urine is normaal.

De eerste uren na de verdoving blijft u in bed. Bij een epidurale verdoving (via een ruggenprik) moet u minstens zes uren in bed blijven. U mag bij een volledige verdoving en een spinale verdoving, pas 's avonds drinken. De volgende dag mag u opnieuw normaal eten.

Uw thuismedicatie mag u na de operatie verder nemen, behalve eventuele bloedverdunners. Deze moeten trouwens minstens een week vooraf aan de ingreep gestopt worden.

Verder verloop

Het infuus en de blaassonde worden verwijderd op advies van de geneesheer. Na het verwijderen van de blaassonde, is het belangrijk dat u voldoende drinkt, minstens 1,5 liter water per dag. Na het verwijderen van de blaassonde krijgt u een antisepticum (geneesmiddel om de urine te ontsmetten) toegediend. Dit geneesmiddel moet u thuis verder innemen, volgens voorschrift.

Totale opnameduur

De opnameduur wordt bepaald volgens type ingreep en postoperatieve recuperatie.

Herstel na prostaatoperatie

1. Drinken
   De volledige genezing duurt 4 tot 6 weken. In die tijd moet u veel drinken om de blaas goed te spoelen. Maar drink matig na het avondeten, anders moet u er ’s nachts te vaak uit.
2. Bloedverlies
   Gedurende de eerste weken na een prostaatoperatie kan de korst loslaten die zich in de prostaatholte heeft gevormd. Dit kan aanleiding geven tot bloedverlies. Meestal stopt dit na een korte periode van bedrust en veel drinken. Als het bloedverlies niet stopt of erger wordt, contacteer dan de uroloog.
3. Plassen
   Een 6 tot 8 weken na de operatie zal het urineren gemakkelijker gaan en zal u minder vaak moeten plassen. De urinestraal zal voller en krachtiger zijn. Houd er rekening mee dat het eventueel enkele maanden kan duren voordat uw blaas weer helemaal normaal functioneert. Hoe langer de problemen voor de operatie hebben geduurd, des te langer duurt het vooraleer de situatie weer normaal is.
4. Wat doet u best niet?
   De eerste 6 weken na de operatie mag u:
   • geen autoritten maken die langer dan 30 minuten duren
   • geen zware dingen tillen
   • niet te veel trappen lopen
   • geen alcohol en bier drinken
   • niet fietsen (ook niet met hometrainer, bromfiets,…)

Opvolging

Nadat een behandeling gestart is zal de uroloog u blijven controleren. Tijdens deze controles zal u worden gevraagd naar het plassen en naar eventuele pijn in de botten. Ook wordt er bloed afgenomen als controle op de behandeling (de PSA-bepaling).